تقاطع: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، روز یکشنبه (۲۷ مرداد-۱۸ آگِست) نتایج تحقیق خود را در خصوص روش‌های جایگزین برای سربازی اجباری در ایران منتشر کرد که بر اساس آن دو الگوی «سربازی داوطلبانه بسیجیمحور» و «سربازی حرفه‌ای» به عنوان الگوهایی که دارای مزایا و مطلوبیت‌هایی در مقایسه با سیستم کنونی سربازگیری اجباری کشور هستند، معرفی شده‌اند.
مرکز پژوهش‌های مجلس، در گزارش خود، با بیان این‌که «نقش و تاثیر شگرف فناوری‌های نوین نظامی، الزامات نوینی را در رابطه با فلسفه سربازی پدید آورده» خاطرنشان کرده که «بسیاری از کشور‌ها با مطالعات تطبیقی و بررسی هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی سبک‌های سنتی سربازی با سبک‌های نوین و سنجش هزینه-فایده، اقدام به ایجاد تغییرات و تحولات منطقی در سیستم سربازی کرده‌اند».
این گزارش با تاکید بر این‌که «تاریخ مصرف سربازان وظیفه‌ای که صرفا به ماموریت‌های خدماتی و نگهبانی و غیرتخصصی به سبک سده‌های گذشته می‌پردازند خاتمه یافته است»، به نقل از یک تحلیلگر بلژیکی مرکز مطالعات سیاسی اروپا می‌افزاید: «سلاح‌های جدید نظامی فقط توسط سربازان حرفه‌ای کاربرد پیدا خواهد کرد و نه سربازان وظیفه‌ای که فقط قرار است به مدت یک سال و یا کمتر خدمت کنند.»
گزارش فوق، در ادامه با اشاره به یک مطالعه علمی انجام شده در خصوص خدمت نظام وظیفه در ۱۹۷ کشور جهان خاطرنشان کرده که تنها ۲۰ کشور (حدود ۱۰ درصد)، سربازی اجباری ۱۸ ماه و یا بیشتر همراه با به کارگیری در امور عملیاتی نظامی دارند و در مقابل در ۱۱۲ کشور جهان (۵۷ درصد) اساسا سربازی اجباری وجود ندارد.
بر اساس این مطالعه، ۲۸ کشور (۱۴ درصد) سربازی اجباری یک سال و کمتر دارند؛ ۱۴ کشور (۷ درصد) فقط سربازی انتخابی دارند؛ ۱۵ کشور (۸ درصد)، از ترکیب نیروهای داوطلب و اجباری استفاده می‌کنند؛ و ۸ کشور (۴ درصد) صرفا در امور مدنی یا به صورت نظامی غیرمسلح از نیروی سرباز استفاده می‌کنند.
مرکز پژوهش‌های مجلس، سپس از دو مدل «سربازی داوطلبانه بسیجیمحور» و «سربازی حرفه‌ای» به عنوان دو الگوی جایگزین برای سربازی اجباری در ایران نام برده و «مزایا و مطلوبیت‌های» هر کدام از آن‌ها را برشمرده است که در این میان، از «زمینه‌سازی برای افزایش نرخ بهره‌وری خدمت سربازی در کشور» و «بهره‌گیری فعال از توانایی‌ها و تخصص‌های داوطلبان در طی خدمت» به عنوان دو مزیت الگوی «سربازی داوطلبانه بسیجیمحور» یاد شده و در خصوص مزایای سربازی حرفه‌ای (علمی-تخصصی) نیز به مواردی چون «حذف قاعده اجبار و تکلف از سربازی»، «ارزش یافتن تخصص و کارآمدی در دوره سربازی» و «زمینه برای صرفه‌جویی اقتصادی و مالی در نیروهای مسلح» اشاره شده است.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در خصوص ناکارآمدی سربازی اجباری در حالی منتشر می‌شود که مقامات سازمان نظام‌وظیفه در ایران پیش از این بر عدم تغییر قانون کنونی در آینده‌ی نزدیک تاکید کرده بودند.
از جمله، در جریان انتخابات اخیر ریاست جمهوری اسلامی در ایران و پس از آن‌که، محسن رضایی، یکی از شش کاندیدای مورد تایید شورای نگهبان وعده داد که سربازی حرفه‌ای را جایگزین سربازی اجباری می‌کند، رییس سازمان نظام وظیفه نیروی انتظامی با انتقاد از این وعده گفته بود که «تغییر در قانون نه به مصلحت است و نه امکان دارد».
سردار حمید صدرالسادات افزوده بود: «سخنانی که در مورد حرفه‌ای‌سازی یا کسر خدمت اعلام می‌شود خلاف واقع است و آنچه می تواند مورد عمل واقع شود همان قانونی است که در حال حاضر اجرا می‌شود و بعید است برای آینده نزدیک قانونی تغییر کند.»
گفتنی است بر اساس قانون خدمت وظیفه عمومی مصوب سال ۱۳۶۳، خدمت وظیفه عمومی در ایران ۳۰ سال است که به چهار دوره تقسیم می‌شود و دوره نخست آن که «خدمت ضرورت» نام دارد، پسران ایرانی را موظف می‌کند تا پس از پایان تحصیلات، دوره‌ی سربازی خود را بین ۲۱ ماه تا دو سال، در یکی از نهادهای نظامی بگذرانند.